Puberteit

In de puberteit verandert er veel. Niet alleen de hersenen en het lichaam van je kind veranderen. Ook sociaal-emotioneel gebeurt er van alles.

Veranderingen

In de puberteit vinden er allerlei ontwikkelingen in de hersenen plaats. De hersenen moeten zich nog meer ontwikkelen dan we vroeger dachten. Pubers hebben daardoor soms moeite met concentreren. Ze zien niet altijd de gevolgen van bepaalde keuzes. Ook het lichaam van pubers ontwikkelt zich onder invloed van hormonen in de richting van volwassenheid. Dat gebeurt niet bij iedereen op dezelfde leeftijd. Pubers krijgen seksuele gevoelens en gaan zich anders gedragen.

Al deze veranderingen hebben gevolgen voor hun sociaal-emotionele ontwikkeling. De leeftijd waarop je kind in de puberteit komt, kan nogal verschillen. Meisjes beginnen eerder met een snelle groei dan jongens.

Identiteit in de puberteit

Pubers groeien toe naar zelfstandigheid. Ze zijn veel met zichzelf bezig en gaan ontdekken wie ze zijn; ze ontwikkelen hun eigen identiteit. Ze kijken kritisch naar zichzelf. Wat kan ik, hoe zie ik eruit? Ze zijn daar onzeker over en daardoor ook kwetsbaar.

• Pubers vinden hun culturele identiteit belangrijk. Ze kunnen zich afvragen of ze Turk of Marokkaan of Surinamer zijn of Nederlander, vegetariër of dierenbeschermer, Jehovagetuige of atheïst.
• De jeugdcultuur heeft veel invloed, want pubers zoeken idolen en trendsetters als voorbeelden.
• Hun nieuwe identiteit benadrukken pubers met kleding. De stijlen lopen uiteen. Ze kunnen kiezen voor zwarte gothic kleding, of bijvoorbeeld voor een sexy, chique of sportieve stijl. Moslimmeisjes kiezen soms ineens voor een hoofddoek.

Zelfvertrouwen en zelfstandigheid

Jongeren met voldoende zelfvertrouwen kunnen al veel zelfstandig doen. Ze kunnen zelf keuzes maken op school en in hun vrije tijd. Ze kunnen zelf een baantje zoeken en zelf hun eigen kleren kopen.

Het is goed om je kind dat soort dingen alleen te laten doen, maar denk wel mee. Praat samen over de voordelen en nadelen van bepaalde keuzes. Pubers denken dat ze al veel kunnen, maar zien niet altijd de gevolgen. Probeer samen te kijken wat kan.

Losmaken van de ouders

Pubers gaan zich losmaken van hun ouders.

• Ze willen zelf beslissingen nemen.
• Ze willen experimenteren en hebben daarvoor meer vrijheid nodig.
• Door bijvoorbeeld kleding en gedrag zetten pubers zich af tegen hun ouders.
• Ze snappen er niets van dat ouders wel eens ongerust zijn.
• Soms kiezen pubers een andere volwassene als praatpaal.
• Ze krijgen hechtere vriendschappen en de invloed van hun vrienden wordt groter dan die van hun ouders.

Emotionele ontwikkeling

Pubers leren zichzelf steeds beter kennen, kunnen zich steeds beter inleven in anderen en steeds beter samenwerken. Dit wordt ook wel emotionele of sociale intelligentie genoemd. Andere kenmerken van een goede emotionele ontwikkeling zijn zelfbeheersing, goed kunnen luisteren, doorzettingsvermogen en het kunnen oppikken van ongeschreven regels.

Als ouder kun je je puber helpen zich emotioneel goed te ontwikkelen.

• Laat zien dat je betrokken bent bij je kind en dat je er voor hem of haar bent. Laat ook zien dat je trots bent op hoe goed je kind zijn best doet.
• Je kunt pubers helpen naar zichzelf te kijken door hun gedrag en gevoelens te benoemen en te vragen waarom ze iets doen.
• Kijk ook goed naar wat je kind drijft. Zelf let je misschien vooral op prestaties en rapportcijfers, maar je kind is waarschijnlijk veel meer bezig met de eigen leefwereld. Het is prettig voor pubers als je daar begrip en belangstelling voor hebt.

Humeurig

Kinderen in de puberteit hebben vaak last van stemmingswisselingen. Ze kunnen op het ene moment de slappe lach hebben en een halfuur later erg chagrijnig zijn. Ze willen op deze leeftijd graag nieuwe dingen uitproberen en onafhankelijker worden. Daardoor lopen ze nogal eens tegen de grenzen op die je als ouders aan hen stelt.

Pubers hebben soms een natuurlijke drang om in te gaan tegen gezag. Ze willen op hun eigen manier leven, en kunnen daardoor met ouders en leraren in conflict komen.

Pubers kunnen zich gaan terugtrekken en nog maar weinig vertellen. Dit hoort bij het volwassen worden. Dit betekent niet dat je geen goede relatie met je kind hebt. Het is een teken dat je kind volwassen aan het worden is.

Moe

Is je kind vaak moe, slaapt het lang uit en hangt het veel op de bank? Dat is in deze leeftijdsfase heel normaal. In de puberteit groeien jongeren hard en worden ze geslachtsrijp. Dat kost veel energie. Ze hebben daarom ook veel slaap nodig: ongeveer negen tot tien uur per nacht.

Pubers worden later op de dag moe dan jongere kinderen. Daarom kunnen ze langer opblijven. Ze moeten dan eigenlijk ook later opstaan om toch negen tot tien uur slaap te krijgen. Dat kan niet, omdat ze op tijd naar school moeten. Een puber slaapt daardoor vaak te weinig.

Openheid en verwachtingen

Het is belangrijk om je kind aan te moedigen om onafhankelijk te zijn en initiatieven te nemen. Conflicten horen er vaak ook bij. Het is goed dat je grenzen blijft stellen. Het werkt positief als ouders open met hun kinderen praten, als ze andere opvattingen tolereren en als ze zelf van mening kunnen veranderen. Je kind kan zich emotioneel stabiel ontwikkelen als je duidelijke en realistische verwachtingen van je kind hebt en zijn of haar onafhankelijkheid kunt respecteren.