Hoe CJG Rijnmond de nieuwe signalerings- en taxatiemethodiek Kijk Mij! ontwikkelde

Sinds oktober 2023 werken onze professionals met een nieuwe signalerings- en taxatiemethodiek: Kijk Mij!. Deze methodiek is door Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Rijnmond zelf ontwikkeld.

Staffunctionaris Marieke van Werkhoven is inhoudelijk eigenaar van Kijk Mij! en bij het hele traject betrokken geweest. Ze vertelt meer over de ontwikkeling ervan.

De 'denktank'

Marieke is al betrokken bij de ontwikkeling van Kijk Mij! vanaf het moment dat er - op basis van eerdere onderzoeken - besloten is dat er een andere methodiek moest komen. 'We zijn toen gestart met het samenstellen van wat we destijds de 'denktank' noemden: een groep professionals met verschillende expertises die bij elkaar zijn gezet om na te denken over de ontwikkeling van onze signalerings- en taxatiemethodiek. Zelf ben ik staforthopedagoog en de 'denktank' bestond verder uit stafartsen, stafverpleegkundigen en collega's van de afdeling beleid en onderzoek. Ook jeugdartsen en jeugdverpleegkundigen van de CJG-locaties hebben meegedacht in het project', vertelt Marieke.

Wat vinden we belangrijk?

De leden van de 'denktank' zijn eerst gaan onderzoeken of bestaande methodieken voldeden aan onze wensen en behoeften. Dat bleek niet zo te zijn. 'We hebben veel nagedacht waar onze methodiek aan moest voldoen. Wat zien we voor ons en wat vinden we belangrijk?', legt Marieke uit. 'Geen enkele methodiek voldeed aan al onze wensen, maar we hebben wel veel dingen meegenomen die we goed vonden'. Een goede theoretische onderbouwing was een voorwaarde. 'We vonden het belangrijk dat onze nieuwe methodiek niet zomaar iets werd dat we verzonnen hebben. Het moest écht gebaseerd zijn op relevante wetenschappelijke theorieën over de ontwikkeling van kinderen. De vraag die centraal staat binnen Kijk Mij! is: hoe gaat het met de jeugdige?. Op basis van deze vraag zijn we op zoek gegaan naar theorieën waarop wij onze methodiek wilden baseren.' Kijk Mij! is onder andere gebaseerd op het biopsychosociaalmodel, waarin niet alleen naar fysieke gezondheid maar ook naar context wordt gekeken. Ook theorieën over draagkracht en draaglast zijn meegenomen. Deze theorieën stellen dat er een balans moet zijn tussen wat iemand versterkt en wat iemand op zich af krijgt.

Van theorie naar praktijk

Toen er eenmaal een goed theoretisch kader stond, moest dit vertaald worden naar iets dat bruikbaar is in de praktijk. 'We vonden het belangrijk dat onze nieuwe methodiek ondersteunend was bij het brede kijken naar kinderen en jongeren. Én dat we dit allemaal op dezelfde manier gingen doen. Op die manier kunnen we onze vroegsignalerende functie verbeteren. Maar hoe krijgen we alle theorieën waarop we onze methodiek willen baseren bij de professional in de speekkamer?', zegt Marieke. 'De nieuwe methodiek moest een rode draad door de contactmomenten worden, en niet alleen een extra stap. We zijn aan de slag gegaan met het ontwikkelen van meerdere hulpmiddelen. De Kijk Mij!-driehoek is daar één van en helpt bij het brede kijken. We willen hiermee stimuleren dat alle professionals naar een kind kijken op basis van alle domeinen waardoor een kind beïnvloed wordt'.

Praatplaten

Een ander hulpmiddel binnen Kijk Mij! zijn de praatplaten die aansluiten bij verschillende leeftijdsfasen. De praatplaat ondersteunt professionals bij het gesprek met de ouders of jongere en helpt om tijdens het gesprek informatie te verzamelen. 'Een andere JGZ-organisatie had praatplaten ontwikkeld om ouderparticipatie te vergroten. Dit vonden we heel sterk en wilden we ook toepassen, alleen wel door het te laten versmelten met onze theorie. Daarom zijn de samen met deze JGZ-organisatie de praatplaten gaan doorontwikkelen. Met behulp van de praatplaten willen we professionals stimuleren om ouders en jongeren uit de nodigen om samen met ons breed te kijken. De praatplaten geven ouders ook meer inzicht in de manier waarop wij naar de ontwikkeling van hun kind kijken. Op deze manier begrijpen zij beter waarom wij bepaalde vragen stellen.', legt Marieke uit.

Analyseren en wegen

Aan het eind van een contactmoment worden verbanden gelegd tussen de 3 domeinen van de Kijk Mij-driehoek. Ook worden de beschermde en risicofactoren tegen elkaar afgewogen. Op basis hiervan wordt een inschatting gemaakt over hoe het gaat met het kind: de taxatie. Die worden gesymboliseerd met een:

Zon: het gaat goed, de beschermende en bedreigende factoren zijn in balans.
Zon met wolk: het gaat goed, maar er is een (dreigende) disbalans tussen beschermende en bedreigende factoren.
Wolk: het gaat niet goed, er is een disbalans tussen beschermende en bedreigende factoren.

'Voorheen hadden we 5 uitkomstmogelijkheden en we merkten dat die erg onderhevig waren aan interpretatie. We wilden de uitkomsten versimpelen door terug te gaan naar een 3-schaal die duidelijker is', vertelt Marieke. 'De uitkomstmogelijkheden zijn overigens voor de professionals zelf en geen 'label' dat we op een jeugdige willen plakken. Het is echt om onze interne werkprocessen makkelijker te maken'.

Kijk Mij! in het kinddossier

Nu er bij CJG Rijnmond gewerkt wordt met een andere methodiek, is ook het kinddossier aangepast. 'Alles wat we registreren is nu gekoppeld. Op het moment dat een professional bijvoorbeeld registreert dat een kind een koemelkallergie heeft, weet het systeem gelijk dat dat hoort bij de factor gezondheid. Op basis van wat de professional invult wordt in de Kijk Mij!-driehoek zichtbaar waar er iets speelt. Er wordt een wolk, wolk met zon of zon getoond, maar ook met welke factoren dat te maken heeft. Zo zien professionals snel waar de aandachtspunten zitten', zegt Marieke. 'Wat ook nieuw is, is dat we nu ook de beschermde factoren registreren. Wat wél goed gaat, kan namelijk het verschil maken. Wat maakt dat je ondanks dat er dingen spelen niet voor de wolk kiest, maar voor de wolk met zon? We geven meer aandacht aan waar de kracht zit'.

Een unieke methodiek

Marieke heeft tijdens het onderzoek veel andere methodieken gezien waar zij erg over te spreken was. 'Maar deze methodieken waren dan bijvoorbeeld heel ondersteunend in het gesprek, maar niet goed theoretisch onderbouwd. Of de methodiek was wel sterk onderbouwd, maar gaf geen uitkomst aan het eind. Óf de methodiek was sterk onderbouwd en gaf een uitkomst, maar was minder gebruiksvriendelijk.' Al deze zaken komen in Kijk Mij! samen. 'Wat Kijk Mij! uniek maakt is dat het een combinatie is van een gebruiksvriendelijke en uitnodigende methodiek voor de ouders en jongeren en tegelijkertijd overzichtelijke stappen biedt aan de professional om tot een uitkomst te komen'.

'Binnen de jeugdgezondheidszorg is het uniek dat ouders bij het CJG langskomen omdat dat nu eenmaal zo geregeld is in Nederland. Vaak hebben ouders geen specifieke hulpvraag. Toch komt het voor dat ouders de deur uitgaan met een advies of antwoord op een vraag die ze van tevoren helemaal niet wilden stellen. Dat vind ik mooi en ik denk dat Kijk Mij! daar echt in helpt. Ouders worden namelijk uitgenodigd om samen met een brede blik naar hun kind te kijken', vertelt Marieke.