Alles over prikkels: hoe voorkom je overprikkeling?

Hoe werken prikkels?

Een prikkel is iets dat je ziet, voelt of hoort. Het kan ook een gedachte of een gevoel zijn. ‘Prikkels komen binnen via je zintuigen en worden verwerkt door je hersenen. De hersenen filteren prikkels: zijn ze belangrijk of juist niet? En moet je iets doen met deze prikkel?’, legt Veronique uit. Als er te veel prikkels binnenkomen worden deze soms niet goed gefilterd. Op dat moment komen alle prikkels bewust binnen en dit zorgt ervoor dat je overprikkeld raakt.

Hoe merk je dat je kind overprikkeld is?

‘Je kind kan op verschillende manieren laten merken dat het voor hem te veel is. Dit verschilt ook heel erg per kind en per leeftijd. Soms kan het zijn dat je dit direct merkt, maar het kan ook dat alles eruit komt als je kind een moment van rust heeft.’

Als je kind overprikkeld is kan hij:

• Boos worden
• Huilen
• Weerstand bieden
• Niet luisteren
• Slordig zijn en rommel maken
• Wegdromen of afwezig zijn
• Moe zijn, maar slecht kunnen slapen en snel wakker zijn
• Niet willen praten

'Hoe je merkt dat een kind overprikkeld is, verschilt ook per kind. Bij kinderen die wat introverter zijn kan het zijn dat je kind zich op een verjaardag of in een drukke ruimte achter jou verschuilt of teruggetrokken is. Dit gedrag wordt vaak bestempeld als verlegen, maar dit kan een teken van overprikkeling zijn', legt Veronique uit. Kinderen die extravert uiten overprikkeling op een andere manier. 'Deze kinderen kijken ook even de kat uit de boom, maar gaan vervolgens vaak de lolbroek uithangen en juist in het middelpunt van de belangstelling staan. Hoewel je dit misschien niet snel zal denken, kan dit ook een teken van overprikkeling zijn.'

Wat kun je doen om overprikkeling te voorkomen?

1. Houd je aan een vaste structuur

Op sommige momenten verandert er veel in het leven van je kind. Denk aan de feestmaand of op vakantie. 'De dagen zien er dan net iets anders uit dan normaal. Toch is het belangrijk om juist in deze periode een vaste routine aan te houden. Zorg ervoor dat jullie op vaste tijden eten en dat je kind een duidelijke bedtijd heeft', zegt Veronique.

2. Plan rustmomenten in

Je kind heeft momenten nodig om deze gebeurtenissen (prikkels) allemaal te verwerken. Rustmomenten zijn dus belangrijk. 'Kies bijvoorbeeld dagen uit dat je kind na school lekker thuisblijft en niet bij een vriendje gaat spelen. Of zorg ervoor dat jullie in het weekend een dag of avond niet al te veel doen', vervolgt Veronique. 'Een rustmoment hoeft niet alleen thuis plaats te vinden. Je kunt ook samen de natuur in: ga naar een rustige speeltuin, het park of het bos. Zorg er wel voor dat je dan bijvoorbeeld geen vrienden meeneemt, maar echt samen met je kind of het gezin bent.'

3. Probeer spanning weg te nemen

Hoewel de sinterklaastijd heel gezellig is, kan het ook een hoop spanning met zich meebrengen. Sommige kinderen zijn bang voor de Sint. Ook de media maken het extra spannend, bijvoorbeeld op het Sinterklaasjournaal. 'Een tip is om het Sinterklaasjournaal niet altijd s' avonds te kijken. Vind je kind het spannend? Kijk het dan in de middag na school terug. Dan heeft hij voordat hij naar bed gaat nog tijd om het te verwerken', zegt Veronique.

Ook het vieren van een verjaardag kan spanning meebrengen. Je kind kan zich druk maken wie er allemaal op zijn feestje komen en welke cadeaus hij krijgt. In het middelpunt staan is natuurlijk ook spannend. De gedachten en gevoelens die hierbij komen kijken zijn ook prikkels. Maak het voor je kind vooral niet nog spannender, maar stel hem juist gerust. 'Let wel op dat je de angst en spanning van je kind serieus neemt. Wuif het niet weg als iets dat wel goed komt, want voor je kind is zijn angst echt. Praat erover, geef je kind de ruimte om zijn verhaal te doen en stel hem vervolgens gerust', adviseert Veronique.

4. Zorg voor voldoende slaap

Voldoende slaap is heel belangrijk. 'Tijdens de slaap worden de dingen die je meemaakt namelijk verwerkt. Dit geldt ook voor prikkels. Hoeveel slaap je kind nodig heeft verschilt per leeftijd. Maar ook per kind zit hier verschil in,' zegt Veronique. Je kunt zien of je kind voldoende slaapt door te kijken hoe hij wakker wordt. Wordt hij uit zichzelf wakker of moet je je kind wakker maken? Als dat laatste het geval is, kan het zijn dat hij niet genoeg geslapen heeft.

5. Sluit de dag af

'Als je kind moeite heeft om in slaap te komen, kan het helpen om de dag samen af te sluiten', adviseert Veronique. Veel kinderen willen voor het slapengaan ineens veel gaan vertellen. 'Het is goed om hier een speciaal moment van te maken. Hoe je dit kan doen, verschilt per leeftijd. Vraag je kind voor het slapengaan hoe zijn dag was en of hij nog iets heeft geleerd op school. Focus niet alleen maar op school, want soms willen kinderen ook andere dingen delen.' Bij jongere kinderen kun je vragen waar ze vandaag mee hebben gespeelt, of hoe het bij de oppas of opvang was. 

Tip: douchen voor het slapengaan kan ervoor zorgen dat je kind beter in slaap valt. 'Zeg bijvoorbeeld tegen je kind dat hij tijdens het douchen de dag als het ware 'afspoelt'. Dit is ook een mooie manier om de dag af te sluiten.'

6. Beperk schermtijd

Veel ouders geven hun kind na een lange schooldag een tablet of smartphone om video's te kijken of een spel te doen. Of ze zetten de televisie aan. 'Onthoud dat dit ook prikkels zijn, en dit je kind dus niet helpt om bij te komen van een lange dag', zegt Veronique. Hoewel het voor jou als ouder een rustmoment kan zijn als je kind even achter een scherm zit, is dat het voor je kind niet. 'Om prikkels te verminderen adviseer ik om je kind maximaal 20 minuten achter een scherm te laten en daarna minimaal 2 uur lang niet. Hij kan dan bijvoorbeeld gaan spelen met speelgoed of gaan kleuren', zegt Veronique.

7. Bereid je kind voor

Als je op vakantie gaat, komt er veel op je kind af. 'Bereid hem hier goed om voor door te vertellen wat jullie gaan doen. Hoe gaan jullie, hoelang duurt de reis en waar gaan jullie naartoe? Wat kan je kind daar verwachten?', zegt Veronique Tijdens de sinterklaastijd kun je met hulp van de aftelkalender van het CJG je kind voorbereiden op bepaalde momenten. Denk aan de intocht of pakjesavond. Je kunt ook samen op deze kalender zetten wanneer je kind z’n schoen mag zetten. Je kind weet dan waar hij aan toe is en dat scheelt veel spanning. 'Zo'n aftelkalender kun je natuurlijk ook zelf maken, om af te tellen tot een vakantie of verjaardag', geeft Veronique als advies.

8. Betrek anderen erbij

Natuurlijk kun je zelf van alles doen om te voorkomen dat je kind overprikkeld raakt. Maar je kind heeft ook met anderen te maken. ‘Denk aan de juf of meester, leidsters op de opvang of opa en oma. Het is handig om bovenstaande tips ook met hen te delen, zodat zij hier rekening mee kunnen houden’, raadt Veronique als laatste aan.

Ook interessant:

• Bang voor Sinterklaas
• Zo voorkom je sinterklaasstress
  
• Het grote geheim van Sinterklaas
  
• Ontspannen op reis met je kind
  
• Slim met media: 3 tot 5 jaar
  
• Slim met media: 6 tot 12 jaar
  

Meer informatie?

Heeft jouw kind wel eens last van overprikkeling en lukt het je niet om de stress bij je kind te verminderen? Of heb je andere vragen over dit onderwerp? Neem dan gerust contact met ons op. Onze professionals denken graag met je mee.